Wat was er nu eerst, bier of wijn? Wijn heeft zijn status mee als drank van koningen en goden, bier is de drank van het volk.
De eeuwenoude vraag heeft waarschijnlijk al geleid tot verhitte gesprekken aan togen en stamtafels en zelden een diplomatisch antwoord opgeleverd. James Bayley tracht er een antwoord op te geven. Onderzoek situeert de oudst bekende bierproductie zo’n 13.000 jaar geleden in de Natufische cultuur. In de Raqefet-grot in het Karmel-gebergte in het Noorden van Israël werden stenen vijzels gevonden met resten van een bier op basis van tarwe en gerst, wat erop wijst dat de Natufiërs al vertrouwd waren met mouten en brouwen van granen. Mogelijk zou het brouwen van bier bij deze semi-sedentaire verzamelaars een motivatie zijn geweest om granen te gaan verbouwen.
In het Oud-Egyptische Abydos werden dan weer ruïnes gevonden van een 5000 jaar oude brouwerij die op ‘industriële’ schaal zo’n 225 hl. per brouwsel kon bereiden. Die grote hoeveelheid zou dan weer geschikt zijn geweest voor koninklijke evenementen, feesten en mogelijk dagrantsoenen voor de arbeiders die piramiden en paleizen bouwden.
In Europa vinden wij de oudste sporen van bier terug rond 5500 voor Christus. Bieren, gebrouwen door jager-verzamelaars en landbouwers waren veeleer gefermenteerde dranken van gemengde oorsprong waarin zowel granen als wijn en mede (honingwijn) werden verwerkt. De oudste vormen daarvan kwamen voor in het Middellandse Zeegebied (5000-4000 voor Christus) om van daaruit door te dringen naar Centraal-, Noord- en West-Europa. De vroegste archeologische resten werden aangetroffen in de Cova de Can Sadurní nabij Barcelona.
Oude Grieken en Romeinen hadden het evenwel niet hoog op met bier dat een drank was voor het gewone volk en barbaren. Plinius de Oudere stelt zelfs dat het voor een bespreking van dranken beter is om over te gaan op die van wijn.
Hoewel de geschiedenis van wijn eveneens teruggaat tot de prehistorie wordt het vroegste bewijs ervan pas rond 6000 voor Christus gesitueerd in de Zuidelijke Kaukasus, in Georgië. Volgens een studie in de Proceedings of the National Academy of Sciences bevatte neolitisch aardewerk uit de regio sporen van wijnsteenzuur, appelzuur en andere biomarkers van druiven.
Rond 3000 voor Christus importeerden de Egyptenaren wijnen uit Kanaän, begroeven ze hun farao’s met kruiken wijn en groeide wijn uit tot een statussymbool in het sociale en religieuze leven.
Alle feiten op een rijtje gezet, is bier als bewust bereide alcoholische drank bijgevolg vijf millennia ouder dan wijn. Mogelijk heeft de drang naar bier de mensheid misschien zelfs aangespoord tot landbouw, althans volgens de huidige beschikbare archeologische studies.
