Is bier van het vat beter dan bier uit een flesje of is het gewoon anders? Meer nog dan het ontbreken van hergisting maken de belletjes het verschil.
Omdat heel weinig brouwers hun bier hergisten op vat zijn vaten- en flessenbier verschillend. Grondig en regelmatig chemisch gereinigde tapleidingen maken het verschil niet. Het onderscheid tussen bier van het vat of bier uit de fles wordt bepaald door het koolzuurgasgehalte. Naast alcohol is koolzuur de tweede belangrijkste smaakmaker voor bier. Het zorgt niet alleen voor de belletjes in het bier, het draagt ook bij tot het aroma, de schuimvorming, de smaak en de rondheid of de volmondigheid.
Naar gewoonte volgt het koolzuurgasgehalte het alcoholgehalte. Een bier van 5 %vol. alcohol heeft doorgaans een koolzuurgasgehalte van 5 gram/liter. Voor een bier van 8,5 %vol is een koolzuurgasgehalte van 8,5 gram/liter aangewezen. Terwijl alcohol het bier een licht zoetig tintje geeft, zorgt koolzuur voor een licht zurig tintje.
In die verhouding tussen alcohol- en koolzuurgasgehalte tekent zich een fundamenteel verschil af tussen flessen- en vatenbier. De sterkte van het glas laat toe om flessenbier tot 9,5 gram/liter te verzadigen of ‘satureren’. Om technische redenen zijn de huidige biervaten (en blikjes) maar berekend op een druk tussen 4,5 en 5,2 gram/liter.
Speciaalbieren die sterker zijn dan 5-6 %vol. kan je bijgevolg nooit het gewenste, hogere, koolzuurgasgehalte op vat (en blik) geven want daardoor zou het vat vervormen of het blik ontploffen. Voor pils en dorstlessende bieren speelt het nauwelijks mee omdat het verschil in smaakbeleving tussen 5,2 gram/liter en 4,5-5 gram/liter minimaal is. Anders wordt het wanneer je een bier van 9,5 % vol. maar tot 5 gram/liter satureert. Hierdoor smaakt bier van het vat altijd zachter en zoeter en vertoont het ook een minder riante schuimkraag. Vatenbier zal bijgevolg altijd anders smaken dan flessenbier.
Maar, er zijn ook enkele uitzonderingen. Voor de brouwers en technici van Duvel was het een uitdaging om voor de export- en evenementenmarkt een Duvel-van-het-vat te ontwikkelen die dezelfde smaakbeleving zou bieden. Met 8,5 %vol. op fles, en bijgevolg ook ongeveer 8,5 gr/l. koolzuurgasdruk, was het niet evident om dat te realiseren. Uiteindelijk werd een aangepaste tapinstallatie gemaakt met vernauwde tapleidingen die samen met het vat worden vervangen. Een gelijkaardig tapsysteem werd ook door Palm geplaatst voor Cornet (8,5 %vol.) van het vat.
Ook bij Filou (8,5 %vol.) is het flessen- en vatenbier identiek. In tegenstelling tot Duvel dat pas na een halve eeuw op fles op vat werd gestoken, werd Filou vanaf het begin ontwikkeld als een bier dat dezelfde smaakbeleving op fles, vat en blik zou creëren.
