Bier moet uitgeschonken worden
Verschenen in Bierpassie nr. 97, november 2022
Lees ook: Vormgeving bepaalt smaakbeleving, Welke glazen haal je in huis?
“Je mag de impact van een bierglas niet onderschatten. Het bierglas draagt sterk bij tot het merkbeeld en het succes van het bier dat erin wordt geschonken”, zeggen Kevin Hendriks en Vincent Werkhoven van glasproducent en -decorateur Ritzenhoff. “Brouwer en glasproducent moeten mekaar vinden. Vooral in België, waar elk merk zijn bierglas heeft, is een eigen bierglas enorm belangrijk en dat zeker wanneer je evolueert van een kleine naar een middelgrote brouwerij”.
Bierglazen? Ze zijn niet weg te denken uit de Belgische cultuur. Belgisch bier zonder een eigen glas, het kan gewoon niet. Overal ter wereld wordt bier geschonken in grotendeels gestandaardiseerde glazen, maar niet zo in België. Elk biermerk, zoniet elke brouwerij, heeft een eigen glas. Dat gaat van een standaardglas dat werd voorzien met de opdruk van de merknaam of de naam van de brouwerij tot een exclusief en soms zelfs excentriek glas.
“Eigenlijk heeft er een kentering plaats gevonden op het vlak van bierglazen”, stelt Kevin Hendriks. “Vroeger was het onderscheid tussen bierglazen duidelijk afgebakend volgens de respectieve bierstijl. Denk maar aan de soliede lambiek- of witbierglazen of de kelken voor trappisten- en abdijbieren waarop ook het typische bolleke is geïnspireerd omdat het de aroma’s beter laat vrijkomen. Het Duvel-glas was einde jaren zestig het eerste tulpvormige degustatieglas en is in zekere zin een baanbreker geweest omdat er toen nog geen dergelijke, grote bierglazen bestonden. Ook het hoge kelkglas waarmee Leffe Blond in de jaren negentig uitpakte, was innovatief. Sinds de jaren negentig zijn bierglazen alleen maar groter en hoger geworden omdat bier in hoge glazen beter verkoopt en men de imposante schuimkraag kan accentueren als blikvanger. Daardoor verdween het snifter- of cognacglas naar de achtergrond en is het nu eerder een gimmick geworden. Dat geldt ook voor glazen bierpullen met een oor die in België nauwelijks worden gebruikt. Je mag de kracht van een bierglas niet onderschatten. Het draagt immers heel sterk bij tot het succes van een bier”.
Kelken en voeten combineren tot eigen glas
“In België zijn bierglazen belangrijk omdat zij deel uitmaken van de biercultuur”, vult Vincent Werkhoven aan. “Een kleine brouwerij kiest meestal voor een standaardglas waarop men de merknaam, de naam of het logo van de brouwerij laat decoreren. Van zodra men evolueert naar een middelgrote brouwerij hoort er een eigen glas bij. Omdat Ritzenhoff de kelken zelf blaast en ook beschikt over tientallen verschillende voeten, kan men die – op voorwaarde dat de raakvlakken dezelfde diameter hebben – combineren zonder te moeten investeren in mallen. Eventueel kan men de kelk nog wat laten afslijpen waardoor die wat lager wordt. Paix-Dieu liet de kelk zelfs schuin afsnijden om de volle maan te symboliseren tijdens dewelke men brouwt. Brouwers creëren zo vaak een eigen glas door verschillende mallen van kelk en voet samen te voegen”.
“Maar, wij kunnen ook volledig exclusief ontworpen glazen maken zoals het nieuwe Delirium Tremens-glas met gedraaide, slurfachtige, voet, of het Haeseveld-glas met de steel die het logo driedimensionaal uitbeeldt”, vervolgt Kevin Hendriks. “Belgische brouwers willen dat het bierglas hun creativiteit en waarden uitstraalt. Brouwer en glasspecialist moeten mekaar vinden en komen tot een glasontwerp dat origineel en mogelijk baanbrekend is. Die verscheidenheid aan bierglazen is uniek en typisch voor de Belgische biercultuur. In het buitenland kiest men veel gemakkelijker voor een standaardglas met een aangepaste decoratie, dan wel voor een eigen glas om het merkbeeld te ondersteunen. Uiteraard hangt daar ook een prijskaartje aan vast en mag je voor de ontwikkeling van een mal voor een eigen bierglas vanaf 10.000 euro tot meer dan 30.000 euro rekenen en daar komt nog de productiekost bij”.
Merkbekendheid genereren en ‘story telling’ ontlokken
Tegenwoordig is een bierglas er veel meer op gericht om merkbekendheid te genereren. Denk maar aan het iconische Duvel-glas en het glas van Gordon Scotch dat de Schotse distel symboliseert, het oorspronkelijke koetsiersglas voor Kwak of het hoornvormige glas van La Corne.
“Wat wij nu zien, is dat het bierglas steeds meer wordt gebruikt voor ‘story telling’ over het bier of de brouwerij”, merkt Kevin Hendriks op. “Triple d’Anvers toont de skyline van Antwerpen, Brugse Zot knipoogt naar de eigen bierpijpleiding, in de A van Artevelde zijn talrijke elementen verwerkt die verwijzen naar Gent. Bierglazen worden meer en meer ingezet voor ‘story telling’ omdat je op die manier heel gerichte marketingacties kan ondernemen. Je kan bijvoorbeeld een QR-code op je glas laten drukken, zoals Filou deed naar aanleiding van de Europese voetbalkampioenschappen. Zo hadden wij ook glazen met oranje voet uit sympathie voor het Oranje-elftal tijdens de wereldbeker voetbal. Voor de VRT-televisiereeks ‘De Mol’ introduceerde Rodenbach een glas dat rood kleurde van zodra je je vingerafdruk naliet op een specifieke plaats op het glas. Duvel pronkt met het Lost Frequencies-glas dat oplicht in het duister. Omer zinspeelt op de typische café-vitrines met glas-in-lood-ramen. Kortom, er komen tal van nieuwe toepassingen aan.”
“Digitale druktechnieken reiken tal van nieuwe mogelijkheden aan omdat glazen snel en in relatief kleine oplage kunnen worden bedrukt”, geeft Vincent Werkhoven aan. “Digitale druktechniek zorgt ook voor een meer glanzende en lichtjes reliëfvormige opdruk, die het bierglas – en dus ook het merk – een andere uitstraling geven. Digitale opdruk is overigens beter bestand tegen reiniging in de vaatwasmachine dan zeefdruk”.
Bierbeleving afwegen tegenover uitstraling en merkbeeld
Bestaan er nu echt foute bierglazen of bieren die in verkeerde glazen worden geschonken? “Een moeilijke vraag”, repliceren Kevin Hendriks en Vincent Werkhoven. “Vaak moet je de bierbeleving, zeg maar het proeven, afwegen tegenover het merkbeeld en de uitstraling die de brouwerij beoogt. Meerdere bierstijlen binnen eenzelfde merk – zoals bij trappisten- en abdijbieren – worden meestal in hetzelfde glas geschonken terwijl men beter verschillende glazen voor elke bierstijl zou gebruiken. Vanuit marketing en logistiek wordt om voor de hand liggende redenen gekozen voor één glas”.
“Bovendien heb je in België zo’n verscheidenheid aan bieren die buiten de klassieke bierstijlen vallen waardoor men niet op een of andere manier moet verwijzen naar de respectieve glasvormen. Reken daarbij de flexibiliteit die Ritzenhoff kan bieden om kelken en voeten te combineren en dan wordt het landschap van Belgische bierglazen alleen maar gevarieerder”.
Liever geen ‘pint’ en ‘stangen’-glazen
“Een compleet fout glas voor de Belgische bieren met hun vaak imposante schuimkragen is de Engelse ‘pint’ met de uitstulping bovenaan. Een stout, porter of eventueel ook een pale ale kan je daarin gaan schenken. Voor sterke blonde en goed gehopte bieren met een grote schuimkraag, waaronder de Indian Pale Ales, gebruik je dat glas beter niet. Evenzo schenk je hen niet in hoge, ranke ‘stangen’-glazen, want daarin creëer je alleen maar schuim. In de Verenigde Staten duiken steeds meer gekke glazen op in de meest uiteenlopende vormgeving. Bij het uitschenken klotst het bier alle kanten op, ontsnappen aroma’s massaal en je kan het ook niet behoorlijk serveren. Soms gaat het echter om excentrieke glazen omdat de brouwerij kiest voor een specifiek merkbeeld”.
“Bier, en zeker Belgisch bier, moet uitgeschonken worden en niet uit blik of van de fles gedronken worden”, beklemtonen Kevin Hendriks en Vincent Werkhoven. “Bierglazen zijn een essentieel onderdeel van de Belgische biercultuur. Dat zij vaak massaal gestolen worden, is eigenlijk een compliment voor de glasproducent en de brouwer omdat zij een uniek glas hebben gecreëerd dat bijdraagt tot het merkbeeld van het bier”.
