Dwaalden Spaanse soldaten in de zestiende eeuw door onze streken op zoek naar herbergen met ‘esta minettas’ en legden zij zo de basis voor het woord ‘estaminet’?
Het is een vaak gehoord verhaal dat ‘estaminet’ of ‘staminee’ een verbastering zou zijn van het Spaanse ‘esta minetta’, wat zoveel betekent als een herberg die wordt bezocht door lieftallige vrouwen. Spaanse soldaten zouden in de zestiende eeuw met die vraag zijn rondgetrokken, zoekend naar een herberg waar zij zich konden ontspannen. Andere bronnen verwijzen dan weer naar ‘esta un minuto’, een herberg waar je snel iets kon drinken en eten.
Maar, klopt dat verhaal wel? Het woord ‘estaminet’ komt uit het Picardisch Noord-Frans en zou afgeleid zijn van het oorspronkelijk Germaanse ‘stam’, wat vermoedelijk verwijst naar een paal voor de herberg waaraan de klant zijn paard kon vastbinden. Je vindt ‘stam’ ook terug in woorden zoals stamcafé, stamgast of het Duitse Stammtisch voor de trouwe klanten. Een ‘estaminet’ of ‘staminee’ zou oorspronkelijk wat meer zijn geweest dan een traditioneel café kroeg omdat je er ook een hapje kon eten, net zoals je dat nu kan in een ‘bistro’, een ‘brasserie’ of een ‘bruine kroeg’ wat meteen ook wat vertelt over het interieur.
Als een ‘estaminet’ niets te maken heeft met Spaanse soldaten, waar komt het verhaal dan vandaan. Niemand minder dan de Vlaamse auteur Louis Paul Boon, bekend van onder andere De Kapellekensbaan, zou de mythe in de jaren ’60 van vorige eeuw gecreëerd hebben in de toenmalige, socialistische krant ‘De Vooruit’. In de ‘Oilsjtersen Diksjoneir’ stelt men dat Louis Paul Boon in een van zijn cursiefjes in de krant schreef, dat in een staminee altijd twee of drie dochters over de vloer lopen, omdat, zo heeft hij zich laten wijsmaken, estaminet het Spaans betekende ‘huis waar de meisjes drank bezorgen”. Maar hij schreef er nog eens uitdrukkelijk bij: ‘Mij kunnen ze alles wijsmaken’.
En die mogelijk gefantaseerde, vlot en logisch klinkende verwijzing naar een Spaanse herkomst is sindsdien een eigen leven gaan leiden en wordt door velen aangenomen als een historische, zestiende eeuwse, waarheid.
